اثرات تغییرات اقلیمی بر میراث فرهنگی

پیام ما؛ رسانه توسعه پایدار ایران | تهدید تغییر اقلیم برای میراث فرهنگی

تغییرات اقلیمی نه تنها بر اکوسیستم‌های طبیعی و جوامع انسانی تأثیر می‌گذارد، بلکه یک تهدید جدی برای میراث فرهنگی مادی و ناملموس در سراسر جهان محسوب می‌شود. از بناهای تاریخی و محوطه‌های باستانی گرفته تا شیوه‌های زندگی سنتی و دانش بومی، همه در معرض خطر آسیب‌های ناشی از بالا آمدن سطح دریا، رویدادهای آب و هوایی شدید، تغییر دما و رطوبت، و سایر پیامدهای تغییرات اقلیمی هستند. حفاظت از این میراث برای حفظ هویت، تاریخ و دانش بشری ضروری است.

یکی از برجسته‌ترین اثرات، بالا آمدن سطح دریا و فرسایش سواحل است که مستقیماً میراث فرهنگی ساحلی و جزیره‌ای را تهدید می‌کند. شهرهای تاریخی، قلعه‌ها، محوطه‌های باستانی و روستاها که در نزدیکی سواحل قرار دارند، در معرض خطر غرق شدن، سیلاب‌های مکرر و فرسایش توسط امواج قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، شهرهایی مانند ونیز در ایتالیا و بسیاری از محوطه‌های باستانی در کشورهای جزیره‌ای کوچک اقیانوس آرام، به دلیل بالا آمدن سطح دریا با تهدیدات جدی روبرو هستند. این پدیده منجر به از دست رفتن غیرقابل بازگشت آثار و دانش تاریخی می‌شود.

رویدادهای آب و هوایی شدید مانند سیل، طوفان، موج‌های گرمای شدید و خشکسالی‌های طولانی نیز به طور فزاینده‌ای به میراث فرهنگی آسیب می‌رسانند. سیلاب‌ها می‌توانند به ساختمان‌ها، آثار هنری و اسناد تاریخی آسیب برسانند، در حالی که طوفان‌ها می‌توانند سازه‌های باستانی را تخریب کنند. تغییرات در دما و رطوبت می‌توانند منجر به تخریب مواد حساس مانند چوب، کاغذ و پارچه شوند و حتی بر سلامت نقاشی‌های دیواری و سازه‌های سنگی تأثیر بگذارند. افزایش آتش‌سوزی‌های جنگلی نیز تهدیدی برای محوطه‌های میراثی در مناطق جنگلی است.

برای مقابله با این تهدیدات، نیاز به یک رویکرد جامع و یکپارچه است. این شامل ارزیابی آسیب‌پذیری میراث فرهنگی در برابر تغییرات اقلیمی، توسعه برنامه‌های مدیریت ریسک و سازگاری، استفاده از فناوری‌های جدید برای پایش و حفاظت، و همکاری بین‌المللی برای به اشتراک‌گذاری دانش و منابع است. علاوه بر حفاظت از بناها و آثار فیزیکی، ضروری است که دانش بومی و شیوه‌های سنتی مرتبط با سازگاری با محیط زیست نیز حفظ و مستند شوند، زیرا این‌ها نیز بخشی ارزشمند از میراث ناملموس بشریت هستند.