اثرات خویشآمیزی بر تنوع ژنتیکی جمعیتهای کوچک جانوری
خویشآمیزی (Inbreeding)، به معنای جفت‌گیری بین خویشاوندان نزدیک، یک پدیده رایج در جمعیتهای جانوری کوچک است، خواه این جمعیت‌ها به دلیل انزوا، کاهش جمعیت، یا مداخلات انسانی ایجاد شده باشند. این فرآیند می‌تواند اثرات عمیق و غالباً مضری بر تنوع ژنتیکی و سلامت کلی جمعیت داشته باشد. درک این اثرات برای مدیریت جمعیتهای وحشی و اهلی، به‌ویژه در برنامه‌های حفاظت از گونه‌های در معرض خطر، حیاتی است.
یکی از اصلی‌ترین پیامدهای خویشآمیزی، کاهش تنوع ژنتیکی (Genetic Diversity) است. در جمعیتهای کوچک، احتمال جفت‌گیری بین خویشاوندان بیشتر می‌شود که منجر به افزایش هموزیگوسیتی (داشتن دو کپی یکسان از یک ژن) در ژنوم افراد می‌شود. در نتیجه، بسیاری از آلل‌های متفاوت که می‌توانستند به جمعیت انعطاف‌پذیری ژنتیکی بدهند، از بین می‌روند. این کاهش تنوع ژنتیکی، توانایی جمعیت را برای سازگاری با تغییرات محیطی، مانند بیماری‌های جدید یا دگرگونی‌های اقلیمی، به شدت تضعیف می‌کند.
پیامد دیگر خویشآمیزی، بروز پدیده افسردگی خویشآمیزی (Inbreeding Depression) است. بسیاری از ژن‌های دارای آلل‌های مضر و نهفته (Recessive Deleterious Alleles) تنها زمانی اثرات منفی خود را نشان می‌دهند که به صورت هموزیگوت (هر دو کپی ژن مشابه و معیوب باشند) در فرد وجود داشته باشند. در جمعیتهای خویش‌آمیز، به دلیل افزایش هموزیگوسیتی، احتمال بروز این آلل‌های مضر در حالت هموزیگوت بالا می‌رود. این امر می‌تواند منجر به کاهش نرخ بقا، کاهش تولید مثل، افزایش ناهنجاری‌های مادرزادی، و کاهش مقاومت در برابر بیماری‌ها شود که در نهایت سلامت و پویایی جمعیت را تهدید می‌کند.
برای مقابله با اثرات مخرب خویشآمیزی، استراتژی‌های مدیریتی متنوعی به کار گرفته می‌شوند. در حفاظت از گونه‌های در معرض انقراض، انتقال افراد از جمعیتهای دیگر (جهت افزایش جریان ژن و تنوع ژنتیکی)، مدیریت دقیق جفت‌گیری در برنامه‌های تکثیر در اسارت برای به حداقل رساندن خویشآمیزی، و حفظ زیستگاه‌های وسیع‌تر برای جلوگیری از تکه‌تکه شدن جمعیت‌ها، از جمله این راهکارها هستند. هدف نهایی، حفظ تنوع ژنتیکی کافی برای تضمین بقای بلندمدت و پایداری جمعیت‌ها در مواجهه با چالش‌های تکاملی است.